Halterciler halteri kaldırmadan önce ellerini özel bir tozla ovalar. Bu toz sürtünme kuvvetini artırarak halterin ellerinden kaymamasını sağlar.
Kışın giydiğimiz botların tabanının daha dişli olması sürtünmeyi artırır.
Futbolcuların kramponlarının tabanının çivili/dişli olması sürtünmeyi artırır.
İş makinelerinin tekerleklerinin paletli olması sürtünmeyi artırır.
Buz tutan yollara toprak serpmek sürtünmeyi artırır.
Kaleci eldivenlerinin iç yüzü, topun kaymaması için pürüzlü bir madde ile kaplanır, sürtünmeyi artırır.
Islak zeminlerde ve merdivenlerde kullanılan kaydırmaz bantlar sürtünmeyi artırır.
Sürtünmeyi Azalttığımız Uygulamalar
Ağır bir valizi kolay hareket ettirmek için valizin altına takılan tekerler sürtünmeyi azaltır. Böylece cisim daha kolay hareket ettirilir.
Islak ve yağlı yüzeyler kaygan yüzeylerdir. Çünkü su ve yağ yüzeyin pürüzlerini doldurarak yüzeyi pürüzsüz hâle getirir. Makine parçaları da sürtünmeye bağlı așınmaların engellenmesi için yağlanır.
Buz pateninin altının pürüzsüz ve düz olması sürtünmeyi azaltır.
Ahşap yüzeylerin cilalanması sürtünmeyi azaltır.
Sürtünmenin Olumsuz Etkileri Nelerdir?
Bisikletin fren parçalarının aşınması,
Araba lastiklerinin aşınması,
Ayakkabılarımızın aşınması,
Elbiselerimizin zamanla yıpranması,
Sürtünme ile enerjinin bir kısmının ısı enerjisine dönüşmesi.
Hava Ortamında Sürtünme Kuvveti
Hava ortamında hareket eden cisimlerle hava arasında sürtünme kuvveti vardır.
Havanın cisimlerde uyguladığı sürtünme kuvvetine hava direnci denir.
Hava direnci cisimlerin hareketini engelleyici bir etkidir.
Salıncakta sallanan çocuğun bir süre sonra yavașlayıp durmasının sebebi de hava direncidir.
Cisimler hava ortamında hareket ederken havanın direnci cisimlerin hareket yönüne ters yönde etki eder.
Cismin havayla temas eden yüzeyi ne kadar genișse hava direnci de o kadar fazla olur.
Parașütlerin yüzeylerinin büyük olması hava direncini artırarak parașütçünün yere yavaș ve güvenli inmesini sağlar.
Jet uçaklarının arkasından iniș sırasında açılan parașütler hava direncini artırır. Böylece uçağın inerken daha kolay yavașlaması sağlanır.
Havanın direncini azaltmaya çalıștığımız durumlar da vardır. Hava ve kara tașıtları, hava direncinden en az etkilenecek șekilde tasarlanmıștır.
Kușların, hızlı koșan hayvanların vücut şekilleri, bisiklet yarıșçılarının yarıșırken aldıkları pozisyonlar hava direncini azaltan durumlardır.
Uçakların ve arabaların ön kısımlarının sivri olması da hava direncini azaltacak şekilde yapılan tasarımlara örnektir.
Su Ortamında Sürtünme Kuvveti
Tıpkı hava gibi sıvılar da sıvı içinde hareket eden cisimlere bir kuvvet uygular.
Suyun cisimlere uyguladığı sürtünme kuvvetine suyun sürtünme kuvveti veya su direnci denir.
Su direnci, suyun içerisinde hareket eden cisimlerin hareketini zorlaștırır.
Su direnci cisimlerin suya temas eden yüzeylerinin büyüklüğüne bağlıdır.
Yüzeyin büyüklüğünün artması su direncini artırır.
Dalgıçların kullandıkları özel kıyafetler, su direncini azaltacak șekildedir.
Suda yașayan canlıların vücutları, su direncinden en az etkilenecek șekle sahiptir.
Gemilerin ön kısımlarının V șeklinde olması da suda yașayan canlılardan esinlenerek su direncini azaltacak șekilde tasarlanmıștır. Böylece gemiler suyun içinde rahat hareket edebilir.
HEZARFEN AHMET ÇELEBİ (1609-1640)
Osmanlı İmparatorluğu döneminde yașamıș önemli Türk bilginlerdendir.
Yapay kanatlar takarak uçabilen ilk insan olarak tanınır.
Çok yönlü bir bilim insanıdır. Bu sebeple kendisine “çok fazla șey bilen” anlamında “Hezarfen” ismi verilmiștir.
Hezarfen Ahmet Çelebi çocukluğundan itibaren uçmaya olan merakı ile dikkat çekmiștir.
Uzun yıllar kușların kanat yapılarını ve nasıl uçabildiklerini araștırıp uçuș denemeleri yapmıștır.
Kușların kanat yapılarını taklit ederek yaptığı yapay kanatlarını takıp lodos rüzgarını arkasına alarak halkın huzurunda yaptığı uçuș denemesi bașarılı olmuștur.
Böylece Galata Kulesi’nden Üsküdar’a kadar yaklașık 3500 metre uçmuștur.
Dönemin padișahı IV. Murat bu üstün bașarısından dolayı kendisini ödüllendirmiștir.
VECİHİ HÜRKUȘ (1896-1969)
Türk havacılık tarihinin önemli isimlerinden biri olan Vecihi Hürkuș, uçak tasarlayıp üreten ilk Türktür.
Aynı zamanda mühendis ve pilot olan Vecihi Hürkuș İstanbul’da doğmuștur.
I. Dünya Savașı’na ve Kurtuluș Savașı’na katılmıștır. Bu savașlardaki üstün bașarılarından dolayı İstiklal Madalyası ve takdirnameler almıștır.
Askerî görevleri sırasında uçak tasarımları ile uğrașmıștır.
1925 Yılında ilk Türk uçağını yapmıștır. VECİHİ K-VI ismini verdiği uçağını bașarıyla uçurmuștur.
1930 Yılında ikinci uçağı olan VECİHİ K-XIV ile uçuș denemeleri yapmıș ve uçağını İstanbul’dan Ankara’ya uçurmuștur.
1931 yılında Türk Hava Kurumu yararına, uçağıyla Türkiye turu yapmıștır.
1954 Yılında ilk sivil havacılık șirketini kurmuștur.
29 Ağustos 2013 tarihinde ilk uçușunu gerçekleștiren, tasarımı ve üretimi ülkemizde gerçekleșen uçağımıza Vecihi Hürkuș’un anısına ithafen HÜRKUȘ ismi verilmiștir.
DEVRİM ARABASI
16 Haziran 1961 tarihinde Eskișehir’de TCDD (Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları) fabrikasında Türk mühendisler ilk yerli otomobilimizi üretmek için dönemin cumhurbașkanının emriyle çalıșmalara bașladı.
O güne kadar Türkiye’de bir motor veya bir otomobil yapılabileceğine inanan çok az kiși vardı.
Aynı fabrikada 23 Türk mühendisten olușan bir ekip, yaptıkları çalıșmalar sonucunda 129 gün gibi rekor bir sürede, tümüyle yerli üretim bir otomobilin yapımını tamamladılar.
Üretilen otomobile “DEVRİM” adı verildi. Bu sayede “Devrim Arabası” ilk yerli otomobil olarak tarihe geçti.
